“Ik voel me aan de kant gezet in Nederland.”
Tegenover me zit een man van eind vijftig. Hij heeft al van alles geprobeerd, volgt uit zichzelf cursussen en heeft tientallen sollicitaties achter de rug. Elke keer opnieuw krijgt hij te horen: u bent sympathiek, maar we hebben geen plek voor u.
Geen match. Geen ervaring. Geen kans.
En daar zit hij dan. Aan tafel met mij en een jonge vrouw van de gemeente. Zij is betrokken, zoekt naar mogelijkheden. Hij zit er met een gefrustreerde blik en verdriet in de ogen. De zin die hij uitspreekt – “Ik voel me aan de kant gezet in Nederland” – komt bij me binnen. Niet omdat ik het nooit eerder heb gehoord. Maar omdat iemand het zo eerlijk, zo letterlijk zegt.
Wat als je buiten het standaardplaatje valt?
Deze man is gemotiveerd, nieuwsgierig, denkt mee. Hij heeft geen standaard profiel, dat klopt. In eerdere banen, vaak in fabrieken, vond hij niet altijd aansluiting. Dan stelde hij bijvoorbeeld allerlei kritische vragen, wat hem niet in dank werd afgenomen. Nu wil hij iets doen in de administratie. Maar ook dat blijkt moeilijk, want administratief werk verdwijnt steeds vaker richting automatisering. En dat is waar ik over blijf nadenken. Niet alleen vanwege deze man, maar vanwege de bredere beweging die we zien. Wat gebeurt er met mensen als we werk zó efficiënt inrichten dat er voor hen geen plek meer is?
Tussen techniek en menselijke maat
Sinds we vanuit BURO MLBRGN met administratieve dienstverlening zijn gestart, hoor ik regelmatig: dat werk is er over een paar jaar niet meer. En inderdaad, boekhoudsoftware wordt steeds slimmer. AI leest bonnen in, maakt boekingen aan, stelt zelfs vragen. Maar ondertussen bedienen wij bijvoorbeeld buurthuizen die met zulke specifieke processen werken, dat een standaard boekhoudsysteem niet toereikend is. Daar is nog steeds mensenwerk nodig. Zorgvuldigheid. Aandacht. Afstemming. Je kunt denken: laten we dat werk nu al afschrijven. Maar dan laat je dus mensen vijf jaar thuiszitten, omdat het werk misschien straks verdwijnt. Wat mij betreft is dat een onnodig verlies van energie, eigenwaarde en ontwikkeling.
Welk werk blijft er over?
Er wordt vaak gezegd: alleen het meest complexe werk blijft over. Dat klopt misschien. Al zal er ook vraag blijven naar handwerk en mensenwerk. Maar wat als je door fysieke beperkingen geen handwerk meer kunt doen? Wat als je sociaal minder vaardig bent en dus uitvalt in mensenwerk? En wat als je stress slecht verdraagt en daardoor het complexe werk niet aankunt? Dan blijft er niks meer over. We creëren dan een systeem waarin alleen de superefficiënte, stressbestendige en volledig aanpasbare mens nog meekomt. Dat is geen gezonde samenleving.
Wat er gebeurt als je ruimte biedt
Bij BURO MLBRGN zie ik in de praktijk wat er gebeurt als mensen ruimte krijgen. De man die op gesprek was geweest, kwam een dagje proefdraaien. De eerste klus pakte hij moeiteloos op. Hij straalde. Dit was precies waar hij mee bezig wilde zijn. Via iemand anders hoorde ik later: hij is zó blij dat hij dit mag gaan doen. En dit is pas het begin. Natuurlijk moet het werk gedaan worden. Maar de vraag is: hoe? Kies je alleen voor snelheid, risicobeperking en kostenbesparing? Of kijk je ook naar het bredere plaatje?
Menselijkheid mag meetellen
Een medewerker die misschien wat trager werkt, maar een praatje maakt met collega’s, kan zomaar bijdragen aan minder ziekteverzuim en meer werkplezier. Maar daar moet je wél oog voor hebben. En ruimte voor maken. Ook als opdrachtgever kun je kiezen. Leg je een opdracht neer bij een commercieel bureau? Of bij een plek waar ook maatschappelijke waarde wordt toegevoegd?
Onze opdrachtgevers maken samen met ons verschil
Wij zijn geen dagbesteding. Het werk moet kloppen. De kwaliteit moet goed zijn. Maar er zit ook een verschil in de manier waarop het gedaan wordt – en door wie. En dat merken onze opdrachtgevers. Die zien gemotiveerde mensen. Die voelen het contact. En die dragen direct bij aan iets wat groter is dan de opdracht zelf.
Laten we het werk anders organiseren
Die ene zin – “Ik voel me aan de kant gezet in Nederland” – blijft me bij. Omdat het niet alleen over hem gaat. Het gaat over een samenleving waarin we efficiëntie steeds zwaarder laten wegen dan aandacht. Wat mij betreft organiseren we het werk anders. Vanuit een andere blik op werk. Minder lineair – gericht op korte termijn en directe opbrengst – en meer circulair: vanuit het besef dat alles met elkaar samenhangt.
Circulair denken betekent dat we begrijpen dat onze keuzes effect hebben, op anderen én op onszelf. Dat investeren in mensen nu, ook iets oplevert voor de toekomst. Voor deze mensen, voor jouw organisatie en voor de wereld waarin we samen leven. Want uiteindelijk geldt voor iedereen: het doet ertoe of je mag meedoen. En het begint met zien wie er nu nog aan de kant staat.
Annet Elzinga runt BURO MLBRGN. Annet droomt van een wereld waarin iedereen er mag zijn. Ze ziet in ieder mens talenten en mogelijkheden. Door met aangepaste banen en participatieplekken aan te sluiten op wat iemand kan en wil, ontstaat er ruimte voor ontwikkeling.